Cel Programu

Program Współpracy Transgranicznej Litwa-Polska-Rosja 2007-2013 ma na celu wspieranie transgranicznych procesów rozwojowych na obszarze pogranicza litewsko-polsko-rosyjskiego.

Priorytety i działania Programu

Priorytet 1. Przyczynienie się do rozwiązywania wspólnych problemów i wyzwań

Działanie 1.1 Zrównoważone wykorzystanie środowiska
Działanie 1.2 Poprawa dostępności

Priorytet 2. Wspieranie rozwoju społecznego, gospodarczego i przestrzennego

Działanie 2.1 Rozwój turystyki
Działanie 2.2 Rozwój potencjału ludzkiego poprzez poprawę warunków społecznych, rządzenia
i szans edukacyjnych

Działanie 2.3 Zwiększenie konkurencyjności MŚP i rozwój rynku pracy
Działanie 2.4 Wspólne planowanie przestrzenne i społeczno-ekonomiczne

W ramach Programu przewidziano również Priorytet horyzontalny dotyczący rozwoju współpracy społeczności lokalnych.

Priorytet 1: Przyczynienie się do rozwiązywania wspólnych problemów i wyzwań

Analiza społeczno-gospodarcza wykazała, iż głównymi problemami obszaru objętego Programem jest ochrona środowiska (działanie 1) i poprawa połączeń transportowych (działanie 2). Podjęte w ich ramach działania mają na celu stworzenie długofalowych warunków dla zrównoważonego rozwoju
i spójności terytorialnej obszaru objętego Programem. Niektóre z nich będą miały charakter inwestycyjny tj. ich celem będzie przygotowanie i realizacja inwestycji.

Działanie 1.1. Zrównoważone wykorzystanie środowiska

Zasoby przyrodnicze wysokiej jakości, parki krajobrazowe i narodowe oraz bogata bioróżnorodność stanowią cechę charakterystyczną obszaru objętego Programem. Zagadnienia środowiskowe mają duże znaczenie dla stymulowania lokalnej gospodarki i zatrudnienia, szczególnie w sferze turystyki
i rekreacji. Jednak środowisko na obszarze wsparcia wciąż jest jeszcze narażone na negatywne skutki poważnych i nierozwiązanych problemów, co stanowi zagrożenie dla stabilności rozwoju gospodarczego i dobrobytu społecznego. W szczególności należy koncentrować się na zmniejszaniu emisji nieoczyszczonych ścieków, poprawę jakości gospodarki odpadami oraz zmniejszanie zanieczyszczenia atmosfery przez różnorodne działania, w tym oszczędzanie energii, działania zmierzające do efektywnego wykorzystywania energii, intensyfikację produkcji bioenergii i inne działania o charakterze profilaktycznym.

Działanie 1.2. Poprawa dostępności

Jak wykazała to część analityczna, połączenia transportowe stanowią istotną słabość obszaru objętego Programem. Koncentrować należałoby się na praktycznych rozwiązaniach i inwestycjach na małą skalę. Priorytetem jest rozwój istniejących przejść granicznych oraz tworzenie nowych dla turystów i społeczności lokalnych, jak również rozwój dróg lokalnych zapewniających istotny efekt
i wpływ transgraniczny. Równie ważne jest integrowanie różnych rodzajów transportu i ich operatorów, tak aby przyspieszyć przepływ towarów i pasażerów przez obszar objęty Programem
i uczynić go bardziej przyjaznym dla użytkowników.

Priorytet 2: Wspieranie rozwoju społecznego, gospodarczego i przestrzennego

Analiza społeczno-ekonomiczna wykazała, że głównymi potencjałami obszaru objętego Programem są: kapitał ludzki i turystyka. Obszar wsparcia traktowany jest jako „laboratorium testowe" dla współpracy między UE i Rosją w zakresie rozwoju i wspierania innowacji. Jednakże istniejące potencjały są oddzielone od siebie granicami i są słabo związane ze sobą zarówno przez infrastrukturę transportową jak i ramami polityk rozwoju regionalnego. Jak to już wskazano przy analizie obecnej sytuacji z faktów tych wynika potrzeba koordynacji planowania przestrzennego
i społeczno-gospodarczego (działanie 4) jak również potrzeba rozwoju i zarządzania tymi kluczowymi zasobami: przedsiębiorczością i potencjałem biznesowym (działanie 3), wsparcia potencjału ludzkiego i kapitału społecznego (działanie 2) oraz rozwój atrakcji turystycznych (działanie 1).

Działanie 2.1. Rozwój turystyki

Turystyka odgrywa ważną rolę w gospodarce obszaru wsparcia. Możliwy jest jej dalszy rozwój ze względu na wysoką jakość dziedzictwa kulturowego i przyrodniczego i istniejące tradycje (np. tradycje kulinarne, tańce czy festiwale itp.). Turystyka stanowi ważną szansę szczególnie dla terenów wiejskich i wybrzeża. Jednak jako główne słabości tego sektora, przeszkadzające w istotny sposób
w jego rozwoju, zostały wskazane: słaba dostępność transportowa i niedorozwój infrastruktury turystycznej. Prowadzą one do ograniczenia liczby turystów miejscowych i napływających z zewnątrz. Również słaby marketing, brak zintegrowanych produktów turystycznych, brak właściwej certyfikacji
i kategoryzacji (oznaczania) usługodawców zmniejsza atrakcyjność obszaru objętego Programem, szczególnie dla turystów zagranicznych.

Działanie 2.2. Rozwój potencjału ludzkiego poprzez poprawę warunków społecznych, rządzenia
i szans edukacyjnych

System kształcenia jest ważnym czynnikiem przyczyniającym się do eliminacji barier mentalnych
i kulturowych hamujących integrację obszaru wsparcia. Równie ważne jest rozwijanie i szerzenie we współpracujących regionach wiedzy o sąsiadach z drugiej strony granicy.

Podczas wzmacniania integracji ponadgranicznej należy również zwrócić uwagę na sferę społeczną. Zmniejszanie uprzedzeń i barier mentalnych jest niemożliwe bez wymiany kulturowej. Ważnym zadaniem jest również zwalczanie chorób zakaźnych na obszarze wsparcia. Niezbędne jest także orientowanie współpracy w zakresie spraw społecznych wokół kluczowych zagadnień budowania społeczeństwa obywatelskiego takich jak: zwalczanie społecznego wykluczenia, rozwój społeczności lokalnych oraz lokalnej demokracji, efektywna podaż usług społecznych i ochrony zdrowia, interkulturowy dialog i zrozumienie, promowanie równych szans, wzrost mobilności pracowników, wymiana kulturalna i w końcu rzecz nie mniej ważna zapobieganie patologiom wśród młodych ludzi.

Działanie 2.3. Zwiększenie konkurencyjności MŚP i rozwój rynku pracy

Rozwój obszaru objętego Programem, przynajmniej po stronie UE, zależy od aktywności i dobrej kondycji MŚP. W Kaliningradzie i niektórych regionach Litwy i Polski także większe przedsiębiorstwa odgrywają bardziej znaczącą rolę. Stwarza to dobre szanse na poszukiwanie synergii w kontaktach między małymi i dużymi przedsiębiorstwami.

Działanie 2.4 Wspólne planowanie przestrzenne i społeczno-ekonomiczne

W ramach przedmiotowego działania mile widziane są projekty koncentrujące się na zapewnieniu warunków wstępnych dla zrównoważonego rozwoju transgranicznych obszarów, a obejmujące jednocześnie wiele zagadnień np. gospodarkę, turystykę, jak również zrównoważone wykorzystanie środowiska naturalnego, i/lub kwestie transportowe. Niektóre z tych projektów mogą ułatwić wdrażanie wcześniej uzgodnionych transgranicznych strategii obejmujących najbardziej wrażliwe obszary transgraniczne wymagające zintegrowanych (multisektorowych) wspólnych działań po obu stronach granicy. Typowymi przykładami tego typu obszarów jest Zalew Wiślany, Zalew Kuroński
i Delta Niemna, które wymagają wspólnych planów zarządzania.

Obszar Programu

Obszar Programu obejmuje następujące jednostki NUTS III:

Litwa:
Rosja: Obwód Kaliningradzki
Polska: podregiony: Gdańsk-Gdynia-Sopot, Gdański, Elbląski, Olsztyński, Ełcki, Białostocko-Suwalski
i jako przyległe: Słupski, Bydgoski, Toruńsko-włocławski, Łomżyński, Ciechanowsko-Płocki, Ostrołęcko-Siedlecki należące do pięciu polskich.

Zasady przyznawania wsparcia

Projekt musi obejmować partnerstwo transgraniczne, tzn. powinien być złożony wspólnie przez co najmniej dwóch partnerów – jednego z państwa członkowskiego UE (Polski lub Litwy) i drugiego z Obwodu Kaliningradzkiego Federacji Rosyjskiej,
projekt musi być wdrożony w obszarze wsparcia Programu, a działania inwestycyjne (projekty rozwoju infrastruktury) mogą być realizowane wyłącznie w głównych regionach wsparcia usytuowanych wzdłuż granicy,
jako priorytetowe są traktowane projekty zintegrowane, w których uzupełniające się działania projektu realizowane są równolegle po obu stronach granicy Unii Europejskiej.

Zasada partnera wiodącego

Przez złożeniem wniosku partnerzy zaangażowani w realizację projektu wybierają spośród siebie partnera wiodącego. Partner wiodący składa wniosek o dofinansowanie, podpisuje umowę
o dofinansowanie oraz odpowiada za realizację całego projektu, w tym za przekazywanie środków finansowych pozostałym partnerom projektu.

Finansowanie

Program jest finansowany ze środków Europejskiego Instrumentu Sąsiedztwa i Partnerstwa (EISP). Łącznie zakontraktowano 134,151 mln EUR. Poziom dofinansowania to 90% kosztów kwalifikowalnych projektu.

Podsumowanie Programu w województwie warmińsko-mazurskim

Od zatwierdzenia Programu przez KE (tj. od 17 grudnia 2008 r.) przeprowadzono jeden otwarty nabór wniosków, w ramach którego łącznie zatwierdzono 60 projektów, z czego aż 30 realizowanych jest z udziałem partnerów z województwa warmińsko-mazurskiego (w tym 3 projekty strategiczne).

Szczegółowe informacje

Strona internetowa Programu http://www.lt-pl-ru.eu/news.php. Oficjalnym językiem Programu jest język angielski.